Brecht Ingelbeen

Abstract

Ziektebestrijdingsmaatregelen tijdens grote infectieziekte-uitbraken berusten hoofdzakelijk op het tellen van ziekte- en sterfgevallen, wat kan resulteren in een onder- of vertraagde rapportage. Ik keek naar beperkingen van ziektesurveillance aan de hand van gevalsdefinities, naar onaangeboord potentieel, en naar alternatieven om maatregelen sneller te informeren.

Tijdens infectieziekte-uitbraken zijn gevalsdefinities veelal statisch, terwijl transmissie-dynamiek of geografische foci veranderen. Tijdens de 2014-2016 Ebola uitbraak in Guinée, een Ebola infectie bevestigen kon verschillende dagen duren, wat een barrière opwerpt om zich te testen en isoleren. Een enkele test ter plekke in combinatie met klinische en epidemiologische gegevens kan gevallen sneller bevestigen, en zo aangepaste zorg versnellen en test+isolatie barrières wegnemen. Ook tijdens de gele koorts uitbraak in DR Congo in 2016 werden ziektegevallen pas opgepikt na geelzucht, pas laat in de ziekteprogressie. Dit vertraagde behandeling en isolatie van de patiënten, contactopsporing en lokale muggenverdelging.

Anderzijds kunnen historische gegevens van ziektegevallen surveillance, ook wanneer onvolledig of vertraagd, ziektebestrijdingsmaatregelen helpen focussen. Omdat de geografische verspreiding van cholera in de DR Congo zich telkens herhaalt, konden we gebieden identificeerden waar uitbraken kunnen worden verwacht, van waaruit cholera zich verder verspreidt, en waar sterfte van cholera het hoogst is, zodat die prioriteit kunnen krijgen voor choleravaccinatie of investeringen in water- en sanitaire infrastructuur.

Vervolgens zocht ik naar alternatieven die risico monitoren om sneller of effectiever bestrijdingsmaatregelen te informeren. Door middel van het aantal gerapporteerde contacten uit de COVID-19-contactopsporing in Brussel konden we het effect van verschillende interventies op de groei van de epidemie inschatten, en zo inschatten welke combinatie van maatregelen viruscirculatie laag kan houden. In laag- en middeninkomenslanden kunnen regelmatige metingen van ambulant antibioticagebruik interventies wellicht beter informeren dan klassieke klinische microbiologiesurveillance van invasieve infecties. We vonden in een systematische review naar zelfmedicatie met antibiotica dat meer dan de helft van de Afrikaanse bevolking recent antibiotica gebruikte, met grote verschillen tussen landen. Een analyse van het ambulant antibioticagebruik in Cambodia, DR Congo, Nepal, en Soedan, toonde aan dat meer dan de helft van het antiboticagebruik kon stopgezet worden na uitgebreide diagnose, en dat het gebruik van Watch antibiotica, cruciaal om klinisch belangrijke infecties te behandelen en bedreigd door antibioticaresistentie, verontrustend hoog was in Nepal en Cambodia. Om de bijdrage van elke zorgverstrekker in het totale antibioticagebruik te meten, combineerden we in DR Congo zorggebruik uit huishoudensbevragingen antibioticagebruik, bevraagd bij patiënten. Meer dan 50% van de gebruikte antibiotica, en vooral Watch-antibiotica, werden verstrekt via privé zorgverstrekkers zoals apotheken of klinieken buiten het reguliere gezondheidssysteem.

Door routinematige monitoring van het risico op epidemieën of toegenomen antibioticaresistentie te linken aan klassieke ziektesurveillance, zou toelaten vroeger en gerichter preventie- of bestrijdingsmaatregelen in te zetten.

Supervisors

• Prof. dr. Marianne A.B. van der Sande (ITG)

• Prof. dr. Marc J.M. Bonten (Universiteit Utrecht)

• Dr. Esther van Kleef (ITG)