Overzicht stories
Artikels

Pas je levensstijl aan en voorkom diabetes

Sensibilisering in omgevingen met weinig middelen
health-systems-kis-sante-copy

Op 14 november is het Wereld Diabetes Dag, een campagne om het wereldwijde bewustzijn over deze chronische aandoening te vergroten. Diabetes is nog steeds een grote uitdaging binnen de wereldgezondheid en treft momenteel 537 miljoen volwassenen, waarvan 80% uit lage- en middeninkomenslanden (low- and middle-income countries of LMIC’s) komt. Kwaliteitsvolle voorlichting en sensibilisering zijn essentieel om het optreden van diabetes type 2 (T2D), de meest voorkomende vorm, te voorkomen of vertragen. We spraken met Diana Sagastume van het ITG over haar toewijding aan diabetesonderzoek en het belang van een gezonde levensstijl.

Honderd jaar geleden, in 1922, werd de eerste dosis insuline succesvol toegediend. Het was een mijlpaal in diabetesonderzoek en een keerpunt voor de gemeenschap. In 2006 riep de International Diabetes Federation een mondiale campagne in het leven die, niet toevallig, jaarlijks plaatsvindt op de verjaardag van Sir Frederick Banting, medeontdekker van insuline. Wereld Diabetes Dag vraagt aandacht voor de ziekte en creëert een platform voor de gemeenschap. Diabetesonderzoek en -behandeling hebben in de tussentijd al een lange weg afgelegd. We beschikken over doeltreffende strategieën om diabetes te voorkomen en onder controle te houden en verruimen onze kennis voortdurend.

Toch blijft toegang tot kwaliteitsvolle en duurzame behandelingen tot op heden een uitdaging, hoofdzakelijk in gebieden met weinig middelen. Volgens Diana Sagastume, onderzoeksassistent bij de Dienst Niet-overdraagbare Ziekten van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG), is het tijd voor actie. "Diabetes is nog steeds een prangende uitdaging voor de volksgezondheid. In hoge-inkomenslanden (HIC) krijgt het al enige tijd de belangstelling die het verdient, maar we constateren dat het aantal nieuwe gevallen van diabetes ook in LMIC’s zeer snel toeneemt. We moeten dit dringend aanpakken."

De focus verleggen naar lage- en middeninkomenslanden

Diabetes is, naast andere niet-overdraagbare aandoeningen (non-communicable diseases of NCDs), een sluipende bedreiging in LMIC’s. Ongezonde leefomstandigheden dragen ertoe bij dat mensen al op jongere leeftijd NCD’s ontwikkelen. Omdat diabetes bij velen voor lange tijd ongediagnosticeerd blijft, treden er later ernstige complicaties op. "De meeste LMIC’s zijn momenteel in een overgang die weinig aandacht krijgt. Mensen ontwikkelen een andere manier van leven, eten ongezond en zitten lang stil. Natuurlijk speelt de ondermaatse kwaliteit van de

gezondheidszorg een rol, maar ook het gebrek aan informatie en bewustzijn draagt bij tot een stijgend aantal gevallen van T2D en zwangerschapsdiabetes," aldus Diana. Vergeleken met andere gezondheidsbedreigingen blijft diabetes in LMIC’s doorgaans op de achtergrond. Van  deze contexten is er weinig wetenschappelijk bewijsmateriaal en data voorhanden, en weinig studies focussen op bevolkingsmonitoring.

De Dienst Niet-overdraagbare Ziekten van het ITG  bestudeert NCD’s zoals diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten en kankers. Ze werken mee aan projecten en verrichten onderzoeksactiviteiten om inzicht te krijgen in NCD’s en hun negatieve impact op populaties. Ze dragen bij aan de ontwikkeling van doeltreffende strategieën om hun optreden te voorkomen, maar proberen ook de effectiviteit van huidige preventiestrategieën te meten.

Verandering van levensstijl

T2D en zwangerschapsdiabetes hangen nauw samen met slechte voeding en andere ongezonde leefgewoonten. Nochtans zijn die risicofactoren gemakkelijk aanpasbaar. Gezonde voeding en lichaamsbeweging zijn kleine veranderingen die bijdragen aan een beter lichaamsgewicht en, zo blijkt uit onderzoek, ook effectief om het optreden van T2D en zwangerschapsdiabetes te voorkomen of vertragen.

De doeltreffendheid van leefstijlinterventies werd in hoge-inkomenslanden reeds bewezen. Maar zijn ze ook van toepassing op LMIC’s? De Dienst Niet-overdraagbare Ziekten trachtte dit in haar meest recente publicatie te achterhalen, door studies rond levensstijlinterventies te bestuderen die tussen januari 2000 en juli 2022 werden gepubliceerd. De studie bevestigt dat leefstijlinterventies de ratio van nieuwe gevallen van T2D met 25% effectief kan verlagen. “Door het geringe aantal studies rond zwangerschapsdiabetes konden we de effectiviteit van dergelijke interventies voor dat type niet beoordelen. Niettemin leidt modificatie tot andere belangrijke voordelen, zoals een lagere bloeddruk en cholesterol. De vastgestelde voordelen van leefstijlinterventies zorgen ervoor dat de onderzoeksgemeenschap doeltreffende preventiestrategieën voor LMIC kan ontwikkelen en bevorderen.

Capaciteitsversterking voor eerstelijnszorg

De Dienst Niet-overdraagbare Ziekten coördineert momenteel ook de “KIS-Antwerp” studie in de Democratische Republiek Congo, een programma rond leefstijlinterventies met als doel om T2D en zwangerschapsdiabetes bij vrouwen te voorkomen. De interventie focust op onderwijs en sensibilisering en moedigt vrouwen aan om gezonde gewoonten aan te nemen en een optimaal gewicht te behouden. Door hen bewust te maken van het verband tussen diabetes en levensstijl beschikken ze over onderbouwde kennis die in het kader van eerstelijnsbehandeling gebruikt kan worden. Bovendien versterken ze zo de deskundigheid van de lokale gezondheidswerkers. 

"In het algemeen erkent men steeds meer het belang van diabetespreventie, maar er is nog werk aan de winkel. Onze bevindingen en de literatuur bewijzen dat leefstijlinterventies een cruciale rol spelen om het ontstaan van diabetes te kunnen voorkomen. Bovendien is het ook belangrijk om, met het oog op de toekomst, aandacht te schenken aan de duurzaamheid van interventies op lange termijn en hun verdere implementatie in het veld."

Blijf op de hoogte van de inspanningen en publicaties van de Eenheid Niet-overdraagbare Ziekten van het ITG:

DS_picture

Over Diana

Diana Sagastume is afkomstig uit Guatemala. Ze behaalde haar master in voeding en gezondheid aan Wageningen University (Nederland), met specialisatie in voedingsfysiologie en gezondheidstoestand. Ze begon als stagiair binnen de Eenheid Niet-overdraagbare Ziekten van het Instituut voor Tropische Geneeskunde, alvorens er in 2020 als voltijds onderzoeksassistent aan de slag te gaan. Ze was hoofdauteur van de laatste publicatie van de eenheid over de effectiviteit van leefstijlinterventies op T2D en zwangerschapsdiabetes, gepubliceerd in september 2022 in eClinicalMedicines, onderdeel van The Lancet Discovery Science. Lees hier meer over deze studie.

Spread the word! Deel dit artikel op

Meer stories