Onderzoeksethiek
Ethisch leiderschap
Sinds de publicatie van de eerste versie van de Verklaring van Helsinki in 1964 is de verantwoordelijkheid voor ethisch toezicht op onderzoek toegewezen aan onderzoeksethische commissies (REC’s). In eerste instantie richtten zij zich op de autonomie van deelnemers, de bescherming van privacy en vertrouwelijkheid, en geïnformeerde toestemming.
Onderzoeksethiek is ondertussen echter een snel evoluerend vakgebied dat moet luisteren naar de stemmen van alle onderzoekers, individuele deelnemers en onderzoeksgemeenschappen. Klinische, epidemiologische en diagnostische studies, secundaire analyses van gezondheidsgegevens en biostalen, gedragsstudies en ander onderzoek met menselijke deelnemers moeten een maatschappelijke meerwaarde bieden, wetenschappelijk verantwoord zijn en voldoen aan ethische normen. Voor REC’s die toezicht houden op internationaal gezondheidsonderzoek is het bovendien van cruciaal belang om machtsonevenwichtigheden in de wereldwijde gezondheidszorg te herkennen en te verminderen.
Recente richtlijnen leggen de nadruk op concepten en principes zoals eerlijke onderzoekssamenwerking, het delen van baten, betrokkenheid van de gemeenschap, bescherming van gegevensverzamelaars in het veld, rechtvaardig beleid en eerlijke praktijken voor het delen van onderzoeksgegevens en biostalen, evenals eerlijke verspreidingspraktijken. Er wordt steeds meer aandacht besteed aan de ethische uitdagingen van onderzoek dat wordt uitgevoerd tijdens uitbraken en andere noodsituaties op het gebied van de volksgezondheid. Deze richtlijnen omvatten onder andere:
2016 International ethical guidelines for health-related research involving humans (Council for International Organizations of Medical Sciences)
Research in global health emergencies: ethical issues (Nuffield Council on Bioethics)
Good Participatory Practice (GPP) Guidelines (Global Advocacy for HIV Prevention, AVAC)
The TRUST Code – A Global Code of Conduct for Equitable Research Partnerships (Trust Consortium)
Ethics in epidemics, emergencies and disasters: research, surveillance and patient care (WGO)
Guidelines on ethical issues in public health surveillance (WGO)
Bridging research integrity and global health epidemiology (BRIDGE) statement: guidelines for good epidemiological practice (gepubliceerd in BMJ Global Health)
The Ottawa Statement on the Ethical Design and Conduct of Cluster Randomized Trials (gepubliceerd in PLOS Medicine)
Ethics in implementation research: facilitator's guide (WGO)
Bovendien wordt steeds meer erkend dat onderzoeksinstellingen en individuele onderzoekers verantwoordelijk zijn voor het integreren van ethische normen en integriteit, zowel in hun institutionele beleid als in hun persoonlijke waarden en gedrag.
Blijf op de hoogte
Dr. Raffaella Ravinetto is voorzitter van de Ethische Commissie van het ITG. Volg haar werk op de voet:
Onderzoeksbeheer bij het ITG
Ethische Commissie
Onze Ethische Commissie zet zich in voor ethische reflectie en bewustzijn, zowel binnen als buiten het instituut. De leden blijven op de hoogte van de huidige ontwikkelingen op het gebied van onderzoeksethiek en geven zowel formele training als informeel advies aan ITG-onderzoekers en -studenten.
Commissie voor Onderzoeksintegriteit
Onze Commissie voor Onderzoeksintegriteit bevordert onderzoeksintegriteit binnen het instituut en behandelt beschuldigingen van wangedrag. We erkennen de Vlaamse Commissie voor Wetenschappelijke Integriteit als adviesorgaan voor tweede opinies.
