21 augustus 2025 Artikels

Medisch entomoloog Adwine Vanslembrouck genomineerd voor New Scientist Wetenschapstalent

Een kleine ecologische verandering, een groot verschil voor de volksgezondheid

Medisch entomoloog Adwine Vanslembrouck is genomineerd voor het New Scientist Wetenschapstalent 2025, een prijs waarmee het wetenschapsmagazine New Scientist het wetenschappelijk toptalent van Nederland, Vlaanderen en Brussel bekroont. Tot 8 september kun je op newscientist.nl stemmen op jouw favoriete wetenschapper uit 15 genomineerden. De prijsuitreiking vindt plaats in oktober.

Een vijver, een muggenlarve, een roofkever. Voor medisch entomoloog Adwine Vanslembrouck van het ITG zijn deze kleine wezentjes de sleutel tot een grote uitdaging: het bestrijden van door muggen overgebrachte virussen zoals knokkelkoorts, chikungunya en West-Nijl.

"De zoektocht naar op de natuur gebaseerde oplossingen voor het bestrijden van muggen motiveert me enorm," zegt Adwine, die dit jaar genomineerd is voor de New Scientist's Science Talent. "Nu insecticiden en traditionele bestrijdingsmethoden hun effectiviteit verliezen, zie ik het als mijn uitdaging en verantwoordelijkheid om innovatieve, duurzame strategieën te ontwikkelen."

Muggen in een veranderend ecosysteem

Tijdens haar onderzoek ontdekte Adwine hoe subtiele veranderingen in het ecosysteem de manier beïnvloeden waarop muggen virussen verspreiden. Een opvallende bevinding: larven die opgroeien bij andere muggensoorten ontwikkelen zich anders, wat hun kwetsbaarheid voor virussen beïnvloedt.

"Volwassen muggen bleken in staat om virusinfecties te kunnen overdragen wanneer hun larven opgroeiden in gemengde groepen. Deze onderlinge competitie veroorzaakt aanpassingen in metabolisme en gedrag, waardoor ze vatbaarder worden voor virussen zoals chikungunya en West-Nijl virus."

De opmars van de exotische tijgermug in Europa baart ook zorgen. "De larven van de tijgermug lijken een voordeel te hebben door te concurreren met inheemse soorten zoals de tuinmug. Dit kan hun snelle verspreiding helpen verklaren."

Insecticiden verliezen effectiviteit

De nood aan alternatieve strategieën wordt steeds duidelijker. "We vonden wijdverspreide resistentie bij huismuggen tegen drie van de vijf insecticiden die in België getest werden. Tegen een vierde middel kan beginnende resistentie aanwezig zijn geweest. Slechts één insecticide bleef nog effectief."

Zelfs in een populair biocide, dat vaak tegen muggen wordt ingezet, ontdekte ze resistentie. "Dat is alarmerend. Het laat zien dat we dringend moeten overschakelen op aanvullende, ecologisch verantwoorde oplossingen."

Eén zo'n oplossing vond Adwine in een onverwachte hoek: roofkevers die van nature in Europa voorkomen. "Ze bleken opmerkelijk efficiënt in het onderdrukken van muggenpopulaties. Zulke natuurlijke vijanden zouden een sleutelrol kunnen spelen in toekomstige bestrijdingsstrategieën."

Van lab tot beleidsimpact

Het werk van Adwine bleef niet beperkt tot het laboratorium. Het sluit nauw aan bij actuele Europese beleidskwesties rond insecticidenresistentie. Haar bevindingen werden opgenomen in een WHO-rapport en ondersteunen internationale inspanningen voor duurzamere vectorcontrole. "Dat is precies waar wetenschap en beleid elkaar moeten ontmoeten: in het streven naar een aanpak die zowel effectief als ecologisch is."

Daarnaast zet ze sterk in op wetenschapscommunicatie. Zo gaf ze lezingen op de Dag van de Wetenschap en bij de Belgische Vereniging voor Ziekten bij Wilde Dieren, ondersteunde ze het Nerdland Festival en droeg ze aan burgerwetenschapsprojecten rond de tijgermug.

Ook internationale heeft ze uitgebreide ervaring: ze gaf trainingen en deed veldwerk in de DRC en Duitsland, presenteerde op conferenties van Finland tot Nepal en begeleidde zeven studenten tijdens haar doctoraat.

Voor haar bijdrage aan de tropische geneeskunde ontving ze in 2023 de Dubois-Brigué Scholarship Grant in Tropical Pathology.

Wetenschapstalent 2025

De prestigieuze New Scientist Science Talent Award eert jonge onderzoekers die een verschil maken. Stemmen kan tot 8 september via newscientist.nl.

De vijf kandidaten met de meeste stemmen worden beoordeeld door een jury, die in oktober de uiteindelijke winnaar kiest. De laureaat ontvangt € 1.500, een trofee, media-aandacht en een uitnodiging om te spreken op het Gala van de Wetenschap in het Internationaal Theater Amsterdam op 25 november 2025.