Wordt malaria in Afrika ook resistent tegen geneesmiddelen?

Het ITG kreeg in 2016 voor het eerst te maken met vijf reizigers met malaria die hervielen na behandeling met Artemether-lumefantrine, een combinatie van twee medicijnen die standaard wordt gebruikt tegen malaria bij Europese reizigers die naar Afrika zijn geweest. De reizigers herstelden allemaal na een behandeling van een ander medicijn.

Het falen van de behandeling met Artemether-lumefrantrine roept de vraag op of de parasiet die malaria veroorzaakt resistent aan het worden is aan één van beide componenten. In Azië is geneesmiddelenresistentie tegen artemisininederivaten een bekend en groeiend probleem, in Afrika is vooralsnog nog geen resistente malaria bevestigd.

De clinici en biomedici van het Instituut slaan daarom de handen ineen en gaan op zoek naar een sluitend antwoord op de vraag waarom de behandeling bij de vijf patiënten in kwestie niet werkte. In het laboratorium zoeken ITG-onderzoekers in patiëntenstalen naar sporen van resistentie tegen de malariaparasiet.

“Het kan natuurlijk dat de behandeling mislukt is door slecht opname van de medicatie, bijvoorbeeld door de voedingsinstructies niet te volgen. Resistentiestudies in ons laboratorium onderzoeken of er een vorm van resistentie is van malaria aan de medicatie. Resistente malaria zou een zorgelijke primeur zijn voor Afrika,” aldus dr. Ula Maniewski.

In de loop van 2017 verwacht het Instituut de eerste resultaten van de resistentiestudies te kunnen presenteren.

Prof. Colin Sutherland van de London School of Tropical Medicine in het Verenigd Koninkrijk trok eind januari 2017 voor het eerst aan de alarmbel. Sutherland en zijn collega’s publiceerden resultaten over vier Britse reizigers die in Afrika waren geweest hervielen na de standaardbehandeling.

Prof. Sutherland vond bepaalde mutaties die wijzen op resistentie, waarvan de betekenis nog onduidelijk is, maar die zouden kunnen wijzen op resistentie: “Omdat mensen in Afrikaanse landen waar malaria voorkomt veelvuldig worden blootgesteld is het veel moeilijker om daar het falen van een behandeling te bevestigen. Het zou namelijk om een nieuwe besmetting kunnen gaan. Daarom is de rol van reizigers uit niet-endemische gebieden zo belangrijk.”