Zijn we klaar voor een uitbraak van het westnijlvirus?

Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen levert bewijs voor de wijdverspreide insecticidenresistentie bij de huissteekmug (Culex pipiens) in Europa. Die resistentie maakt het ons moeilijker om uitbraken van westnijlkoorts te bestrijden. Alternatieve bestrijdingsmiddelen dringen zich op.

Verschillende landen rond de Middellandse Zee rapporteerden al resistentie tegen insecticiden in hun huissteekmuggenpopulaties. Nu schept een studie van het ITG duidelijkheid over de West-Europese situatie. Stien Vereecken, laboratoriumtechnoloog bij de Dienst Entomologie van het ITG, licht de studie toe:  “In het insectarium van het ITG pasten we de gevoeligheidstest van de Wereldgezondheidsorganisatie toe op een Belgische muggenpopulatie om hun resistentie te bepalen. De resultaten vergeleken we met die van andere landen in en rond Europa."

Geen effectieve remedie bij een uitbraak

De resistentie vormt een probleem bij mogelijke uitbraken van virussen die door de huissteekmug overgedragen kunnen worden. Bij dergelijke uitbraken, zoals van het westnijlvirus, is de standaardreactie om de verspreiding in te dijken, het sproeien van insecticiden. Door de resistentie is dit bestrijdingsmiddel niet langer een optie en zijn we kwetsbaarder als er zich een uitbraak voordoet. Het is dus belangrijk om te weten welke insecticiden nog wel doeltreffend zijn.

“Op dit moment hebben we in België geen effectief wapen tegen een westnijluitbraak. Er is dringend nood aan nieuwe bestrijdingsmiddelen die efficiënt en aanvaardbaar zijn.” zegt Ruth Müller, hoofd van de dienst Entomologie van het ITG. “Samen met mijn team zetten we biodiversiteit en artificiële intelligentie in om nieuwe milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen te ontwikkelen.”

Monitoring, EU-regelgeving en bestrijdingsmiddelen moeten veranderen

Om ons beter te beschermen tegen uitbraken, zijn er verschillende maatregelen nodig. De bestaande monitoringsprogramma’s moeten uitgebreid worden om de insecticidenresistentie van muggenpopulaties in kaart te brengen. Daarnaast is er meer onderzoek nodig om innovatieve niet-chemische alternatieven te ontwikkelen als bestrijdingsmiddel. Tot slot moeten beleidsmakers deze nieuwe inzichten omzetten in EU-wetgeving.

Westnijlkoorts in opmars in Europa

Westnijlkoorts wordt veroorzaakt door een opkomend virus dat overgedragen wordt door de gewone huissteekmug. De ziekte treft vooral vogels en paarden en soms ook mensen. Bij de meeste menselijke gevallen, zijn er geen symptomen. Een kleiner deel van de getroffenen ontwikkelt griepachtige symptomen en uitzonderlijk is de ziekte dodelijk. Vorig jaar rapporteerden de Europese Unie (EU), de Europese Economische Ruimte (EER) en buurlanden van de EU, 1.340 lokaal opgelopen gevallen, waaronder 104 sterfgevallen. Dit is het hoogste aantal sinds het piekjaar 2018.

State-of-the-art insectarium

Het ITG voerde deze studie uit in hun hoogtechnologisch en zwaarbeveiligd insectarium in Antwerpen. Deze laboratoria gebruikt het instituut ook voor onderzoek met andere insecten, zoals tijger- en malariamuggen of tseetseevliegen, die bacteriën, virussen en parasieten kunnen overdragen op mensen. De onderzoekers verzamelen er meer kennis en bestuderen innovatieve, op natuur gebaseerde oplossingen voor de preventie en bestrijding van ziekten zoals westnijlkoorts, dengue en malaria.