Nieuwe studie toont de omvang van ernstige medicijntekorten in Gaza

Tussen mei en juli 2025 onderzocht het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG), samen met partners in Palestina, Australië en Europa, de beschikbaarheid van essentiële geneesmiddelen in Gaza. Waar eerdere rapporten vaak algemeen spraken over “tekorten”, toont dit onderzoek, gepubliceerd in The Lancet als research letter, concreet welke medicijnen het meest dringend ontbreken.

• Onderzoekers keken naar 25 essentiële geneesmiddelen in 14 gezondheidsfaciliteiten (3 openbare ziekenhuizen en gezondheidscentra, 5 humanitaire en noodhulpcentra, 6 apotheken). Een geneesmiddel gold als “beschikbaar” als er minstens één verpakking op voorraad was.

• Van de 25 onderzochte geneesmiddelen voldeden er slechts 9, waarvan 4 in openbare ziekenhuizen en gezondheidscentra, 4 in humanitaire centra en 1 in een apotheek, aan de norm van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die bepaalt dat een geneesmiddel in minstens 80% van de zorginstellingen beschikbaar moet zijn.

• Voor patiënten met chronische aandoeningen is de situatie bijzonder zorgwekkend. Geen enkele apotheek had insuline op voorraad en verschillende eerstelijnsbehandelingen voor diabetes, hypertensie en epilepsie waren nauwelijks of helemaal niet beschikbaar.

• Er zijn grote regionale verschillen. In Noord-Gaza had gemiddeld maar 37% van de onderzochte voorzieningen een essentieel geneesmiddel op voorraad, tegenover 54% in het zuiden.

Richtlijnen aanpassen aan conflictsituaties

Gezondheidswerkers meldden via een online vragenlijst welke van de 25 essentiële medicijnen op voorraad waren. Vernielde of niet-werkende faciliteiten vielen buiten de studie, waardoor de cijfers faciliteiten met relatief meer middelen weerspiegelen.

Het onderzoek bouwt voort op bestaande richtlijnen van de WHO/Health Action International om de beschikbaarheid van medicijnen te meten, en past deze methoden aan voor door conflicten getroffen gebieden zoals Noord-Syrië. Het maakt deel uit van een bredere inspanning om beter in kaart te brengen hoe mensen in fragiele en door conflicten getroffen gebieden toegang hebben tot medicijnen. Daarbij benadrukken de onderzoekers dat niet alleen beschikbaarheid, maar ook voorraadniveaus moeten worden gemeten, omdat een faciliteit soms nog maar één of twee verpakkingen heeft.

"Dringende levering van medicijnen voor chronische aandoeningen, zoals insuline en epilepsiebehandelingen, is van vitaal belang,” zegt dr. Aljadeeah. “Mensen sterven niet alleen door bombardementen, maar ook door gebrek aan medicijnen. Zonder een staakt-het-vuren en een einde aan de blokkade zullen de tekorten aanhouden."

Al voor oktober 2023 lag de geschatte beschikbaarheid van medicijnen in Gaza op 55%, ver onder de WHO-norm. De blokkade en het escalerende conflict hebben het gezondheidssysteem verder doen instorten.