ITG-onderzoeker Saleh Aljadeeah ontvangt springplankbeurs van het Koning Boudewijnstichting - Maurange Fonds

Saleh Aljadeeah, postdoctoraal onderzoeker bij de Dienst Gelijkwaardigheid en Gezondheid van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG), ontvangt een springplankbeurs van het Maurange Fonds van de Koning Boudewijnstichting (KBS). De beurs steunt jonge onderzoekers in hun onderzoek naar interdisciplinaire eerstelijnsgezondheidszorg. Saleh’s onderzoeksproject richt zich op de toegang tot essentiële geneesmiddelen voor hypertensie, diabetes en epilepsie in Noord-Syrië. (Orig. 'Access to essential medicines at primary health care level in regions affected by conflict: the case of hypertension, diabetes, and epilepsy essential medicines in Northern Syria').

Saleh, vertel ons eens iets over je achtergrond.
Ik kom uit Syrië en ben apotheker van opleiding. In 2022 ben ik aan de Duitse Universiteit van Bayreuth gepromoveerd in humanitaire gezondheidszorg. Ik werkte met asielzoekers, met als specialisatie de toegang tot medicijnen in een humanitaire context.

Tussen 2014 en 2016 piekte de migratie in Duitsland. 200-300 mensen moesten wekelijks geregistreerd en gescreend worden, op onder andere, tuberculose. In die periode hield ik toezicht op de gezondheidsscreening in de opvangcentra van het Duitse Rode Kruis. In Duitsland zijn steden en gemeenten verantwoordelijk voor de toegang tot gezondheidszorg voor nieuwkomers. Ze dekken echter alleen de basisbehoeften. Dit was de motivatie voor mijn onderzoek en leidde ertoe dat ik het waarborgen van toegang tot gezondheidszorg voor ontheemden met chronische aandoeningen verder wilde onderzoeken.

Je KBS-onderzoeksproject richt zich op de distributie van medicijnen in Noord-Syrië. Waarom koos je voor deze regio?
Voor dit project besloot ik  om me te richten op een geografisch gebied dat ik goed ken. Na mijn studie werkte ik als apotheker in het Raqa National Hospital in Noord-Syrië. Daar werd ik dagelijks geconfronteerd met de onderzoeksvragen waar ik nu aan werk. Ondertussen heb ik het land verlaten, maar ik volg nog steeds het nieuws uit de regio. Het idee is dat mijn bevindingen later kunnen worden toegepast op andere conflictgebieden. 

Je onderzoeksproject concentreert zich op hypertensie, diabetes en epilepsie. Vanwaar komt de focus op chronische (of niet-overdraagbare) ziekten?
Mijn drijfveer om chronische ziekten te bestuderen, komt uit de behoefte van getroffen personen aan voortdurende toegang tot geneesmiddelen. De meeste studies met vluchtelingen richten zich op verwondingen of infectieziekten. Begrijp me niet verkeerd, dat is een serieuze uitdaging, maar voor mij ligt de echte uitdaging in de opvolging van veel voorkomende, maar toch vaak verwaarloosde gevallen.

In mijn onderzoek is de echte vraag: ‘Als er een oorlog uitbreekt, wat gebeurt er dan met de organisatie van de geneesmiddelenvoorziening?’. In normale, vreedzame omstandigheden is er altijd een systeem waarin regeringen de procedures en de distributie van medicijnen sturen. Wat gebeurt er als dat niet meer het geval is? Onderzoek is een essentiële stap om te begrijpen hoe we de verdeling van medicijnen moet organiseren. Ik richt me op de verantwoordelijken en belanghebbenden in crisissituaties. Internationale ngo’s zijn een belangrijke speler in de overname van de geneesmiddelendistributie. Ook particulieren zoals familieleden kunnen medicijnen de grens oversturen, alleen is de kwaliteit hiervan niet verzekerd. Kwaliteitswaarborg is een belangrijk punt.

We zullen de resultaten van het huidige onderzoek delen met internationale ngo's, beleidsmakers, regeringen die verantwoordelijk zijn voor de distributie van medicijnen en natuurlijk ook met het grote publiek. Samen met farmaceutisch expert Raffaella Ravinetto en het hoofd van de Dienst Gelijkwaardigheid en Gezondheid, Karina Kielmann, heb ik het geluk om deel uit te maken van een Europees consortium. Samen met collega's van andere onderzoeksinstellingen kijken we naar de toegang van vluchtelingen tot gezondheidszorg. Tijdens de analyse van het bewijsmateriaal botsten we al op enkele lacunes. We willen ons onderzoek uitbreiden naar lage- en middeninkomenslanden en richten onze pijlen op Horizon Europe (onderzoeksinitiatief van de Europese Unie) voor toekomstige financiering.

Je ontving een springplankbeurs. Hoe zie je je toekomstige wetenschappelijke carrière?
Er is werk aan de winkel. Zowel de toegang tot medicijnen als de veerkracht van voorlopige gezondheidssystemen zijn relevante onderwerpen. Kijk maar naar wat er nu in Oekraïne gebeurt. We zien dat er veel maatschappelijke en politieke belangstelling is voor dit onderwerp. Dit bevestigt de grote behoefte aan onderzoek.  

Bovendien is het KBS-onderzoeksproject een aanloop naar mijn aanvraag voor een FWO-postdoctoraal mandaat. Het project dat ik heb ingeleverd bij het FWO gaat verder dan het huidige project en richt zich op de versterking van de veerkracht van farmaceutische systemen tijdens humanitaire crisissen.

Welke boodschap geef je nog graag mee?
Toegang tot geneesmiddelen is een fundamenteel recht! Veel mensen leven in precaire omstandigheden. We moeten ervoor zorgen dat deze mensen niet dubbel belast worden: door conflict én door chronische ziekten.

Ik eindig graag met een meer persoonlijke noot: ik hoop dat mijn verhaal andere onderzoekers motiveert om extra financiering aan te vragen. Doe je best en dien een aanvraag in! Als een organisatie je onderzoek interessant vindt, maar het niet meteen kan financieren, bellen ze je misschien terug, of helpen ze zoeken naar andere mogelijkheden. Daar komt iets goeds uit, dat heb ik zelf ervaren. Laat je niet ontmoedigen door een laag slagingspercentage.

Saleh Aljadeeah is werkzaam in de Dienst Gelijkwaardigheid en Gezondheid van het Departement Volksgezondheid van het ITG.