“Uitbraken komen en gaan, maar kansen zoals deze studiebeurs zijn zeldzaam. Ga naar Antwerpen.”

Je behaalde je master in de volksgezondheid aan het ITG. Hoe ben je bij ons terechtgekomen?
PLACIDE Na mijn studies geneeskunde en specialisatie in microbiologie, ging ik op zoek naar mogelijkheden om een extra diploma aan een buitenlandse instelling te behalen, om zo mijn cv te versterken. Op dat moment werkten het ITG en INRB al samen, vooral op het gebied van bacteriologie, tussen professoren Jan Jacobs en Octavie Lunguya. Toen ik mijn interesse uitte om een masteropleiding in het buitenland te volgen, moedigden beide professoren mij aan om me kandidaat te stellen voor de MSc in Disease Control aan het ITG (een van de voorlopers van de huidige MPH – red.). De eerste keer dat ik me kandidaat stelde, werd ik niet geselecteerd, wat ontmoedigend was. Het jaar daarop moedigde mijn professor en mentor, prof. Jean-Jacques Muyembe, me aan om het opnieuw te proberen. Begin 2015 ontving ik mijn toelatingsbrief—en meteen ook een beurs. Ik was dolgelukkig. Diezelfde tijd kreeg ik een goedbetaalde functie aangeboden als coördinator van een mobiel laboratorium in Guinee, tijdens de toen nog lopende ebola-uitbraak. Ik stond voor een moeilijke keuze: de job in Guinee of de master aan het ITG. Toen ik mijn professor om advies vroeg, zei hij: "Uitbraken komen en gaan, maar kansen zoals deze studiebeurs zijn zeldzaam. Ga naar Antwerpen."

Het was niet gemakkelijk om mijn vrouw te overtuigen, maar we waren het erover eens dat dit de juiste keuze was voor mij. In augustus 2015 startte ik met de opleiding. Er waren slechts twee Congolese studenten in het programma: Jean Clovis Kalobu en ik. De lessen werden volledig in het Engels gegeven, wat best een uitdaging was. We werkten keihard, vooral in het weekend, terwijl andere studenten de stad verkenden. Uiteindelijk was al die inzet het helemaal waard.

Laten we vooruitspoelen naar de mpox-uitbraak van 2022–2023, toen het aantal gevallen opnieuw steeg in de DRC en de ziekte zich voor het eerst wereldwijd verspreidde. Hoe heeft INRB daarop gereageerd?
PLACIDE INRB speelt al jaren een centrale rol in het onderzoek naar en de aanpak van mpox in de DRC, lang vóór de ziekte internationale aandacht kreeg. Al in 2002–2003 werkte INRB samen met internationale wetenschappers aan gezamenlijk mpox-onderzoek. Doorheen de jaren hebben we veel gepubliceerd om aan te tonen dat mpox, hoewel vaak over het hoofd gezien, endemisch blijft in verschillende regio’s, vooral in Centraal-Afrika.

Zelfs in periodes van wereldwijde verwaarlozing bleven we inzetten op diagnostische ontwikkeling, epidemiologisch onderzoek en studies naar de werkzaamheid van behandelingen. Dat gebeurde in nauwe samenwerking met partners zoals het ITG en de Amerikaanse NIH. Recent nog hebben we samen met het ITG een belangrijke doorbraak gerealiseerd met de ontdekking van een nieuwe virale clade: clade 1b.

Wat betekent de ontdekking van clade 1b? En waarin verschilt deze?
PLACIDE Er zijn twee types van mpox: clade 1, die vooral voorkomt in het Congobekken en Centraal-Afrika, en clade 2, een minder ernstige variant die vooral in West-Afrika voorkomt. Tot voor kort werd mpox voornamelijk beschouwd als een zoönotische ziekte—overdraagbaar van dier op mens—met slechts zeer beperkte overdracht tussen mensen. Daardoor bleven uitbraken meestal beperkt in tijd en omvang. Dat beeld veranderde in 2022, toen clade 2b werd gelinkt aan grootschalige overdracht van mens op mens, vooral via seksueel contact.

De ontdekking van clade 1b in 2024 is belangrijk omdat ze aantoont dat zelfs de Centraal-Afrikaanse stam, die men tot dan toe als strikt zoönotisch beschouwde, kan muteren en zich van mens tot mens kan verspreiden. Dat is een kantelpunt. We hebben infecties vastgesteld bij adolescenten en volwassenen, met aanwijzingen dat er ook sprake is van seksuele overdracht. Dat versterkt niet alleen ons begrip van het virus, maar maakt ook de beheersing van uitbraken complexer.

Hoe zie je de evolutie van het aantal mpox-gevallen in de toekomst?
PLACIDE: Dat hangt af van onze acties. Op dit moment schort het nog aan infrastructuur en diagnostiek. Er zijn maar beperkte vaccins beschikbaar, en zelfs in niet-endemische landen circuleert mpox nog steeds stilletjes. Als de immuniteit laag blijft, kunnen er meer uitbraken volgen.

Om dat aan te pakken, hebben we dringend nood aan doeltreffende behandelingen, studies over de werkzaamheid van vaccins, en beter inzicht in hoe lang bescherming aanhoudt. Het versterken van gezondheidssystemen en investeren in bewustmaking bij de bevolking is even belangrijk. Als we deze strategieën toepassen, kunnen we mogelijk de schaal en impact van toekomstige epidemieën beperken.