Nieuwe exotische steekmug voor België: ITG vindt Culiseta longiareolata

Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen bevestigen voor het eerst de aanwezigheid van de steekmug Culiseta longiareolata in België. De waarneming van deze soort kan gelinkt worden aan klimaatverandering. Deze steekmug is niet gevaarlijk voor de mens, maar is een potentiële drager van ziekteverwekkers voor vogels, zoals het westnijlvirus.

Het ITG-team dat exotische steekmuggen in België monitort (MEMO-project), vond tussen 2017 en 2019 een nieuwe steekmuggensoort voor België: Cs. longiareolata. In 2018 vonden ze ook de soort Culex modestus. Deze vondsten benadrukken het belang van monitoring van exotische en inheemse steekmuggen. De steekmuggen dragen mogelijk ziekteverwekkers met zich mee en kunnen wijzen op klimaat- en milieuveranderingen.

Noordelijke verspreiding vormt niet meteen een bedreiging voor mensen

Cs. longiareolata komt voor van de Azoren tot Centraal-Azië, maar tegenwoordig ook dichter bij huis. De afgelopen tien jaar wordt de mug steeds vaker gespot in West- en Midden-Europese landen, zoals Duitsland, Oostenrijk, Slovenië, Zwitserland en Luxemburg. Deze steekmug werd echter zelden zo noordelijk waargenomen als in deze studie. “De bevestigde aanwezigheid van Cs. longiareolata in België en Nederland was niet onverwacht”, zegt Isra Deblauwe, entomoloog aan het ITG. “Maar,” verzekert ze, “deze steekmug heeft een voorkeur voor vogels. Het risico op muggenbeten is zeer klein en de kans op ziekte-overdacht bij mensen is daardoor ook erg laag.”

Invloed van klimaatverandering en globalisering

Hoewel wij geen schrik moeten hebben voor de beten van deze mug, kan de aanwezigheid van deze soort wel wijzen op klimaatverandering. Stijgende temperaturen en warmere winters bevorderen de verspreiding van deze en andere exotische soorten, zoals de tijgermug, en dus ook de verspreiding van hun ziekteverwekkers.

“Het feit dat exotische muggen hier kunnen zijn, heeft natuurlijk met klimaatopwarming te maken. Maar we moeten ook stilstaan bij de impact van globalisering. Op één dag kunnen we naar de andere kant van de wereld reizen en terug en er is heel weinig controle op wat wij allemaal meebrengen. Niet alleen virussen zoals corona, maar ook insecten en andere dieren. Muggen komen bijvoorbeeld zo dagelijks langs verschillende wegen bij ons binnen”, zegt Anna Schneider, onderzoeksassistent bij de Dienst Entomologie van het ITG.

In dit onderzoek werden de import van gebruikte autobanden, verse bloemen en het grond- en luchtverkeer genoemd als mogelijke introductieroutes van Cs. longiareolata, in combinatie met hun natuurlijke verspreiding. “Muggen kunnen op deze manier ingevoerd worden en in dit klimaat perfect overleven”, voegt Schneider nog toe.

State-of-the-art insectarium

Het ITG heeft sinds 2019 een nieuw insectarium dat een breed scala aan insecten huisvest, gaande van tijger- en malariamuggen tot zandvliegen. De onderzoeksruimte biedt uitgebreide mogelijkheden om interdisciplinair te werken. Daardoor kunnen tropische ziektes, inclusief diegene gelinkt aan klimaatverandering en de vectoren (dieren of organismen die een ziekte over kunnen dragen naar een ander dier of mens) die deze overdragen, nog beter onderzocht en bestreden worden.