Dubbel zoveel tijgermuggen gesignaleerd in België

De tijgermug, een invasieve soort met het potentieel om virussen over te brengen, rukt zorgwekkend snel op in België. In 2023 registreerden het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen en Sciensano de aanwezigheid van deze steekmug op dubbel zoveel locaties in België als in 2022. Het burgerwetenschapsplatform MuggenSurveillance speelt hierin een belangrijke rol en registreerde voor het eerst positieve meldingen in Brussel en Wallonië.

Vorig jaar werden in België op 25 locaties tijgermuggen waargenomen, waarvan burgers er 18 meldden en de monitoring op snelwegparkings er nog eens 7 aan het licht bracht. Dit is een verdubbeling ten opzichte van de 12 locaties in 2022. In Lebbeke en Wilrijk werd de steekmug opnieuw gesignaleerd, wat erop wijst dat de muggensoort overwintert in deze gemeenten. Terwijl de tijgermug haar noordelijke expansie in Europa voortzet, wordt België geconfronteerd met een groeiend probleem van tijgermuggen die meereizen met terugkerende vakantiegangers en vrachtvervoer vanuit het Zuiden. Deze bezorgdheid wordt versterkt door de aanwezigheid van tijgermugeitjes in vallen langs 7 van de 8 gecontroleerde snelwegparkings afgelopen zomer.

Aan het invasiefront

Buiten België heeft de tijgermug zich gevestigd in verschillende Europese landen, met gevallen van lokale overdracht van dengue en chikungunya in Frankrijk en Italië tot gevolg. Deze lokale virusoverdracht door de tijgermug onderstreept de urgentie om onmiddellijk extra maatregelen te treffen om de verdere verspreiding van deze steekmug in België te vertragen.

Hoewel het risico op virusoverdracht laag blijft, waarschuwt Isra Deblauwe, entomoloog bij het ITG dat de toenemende aanwezigheid van de tijgermug het risico vergroot. “We vermoeden dat de opwaartse trend in het aantal tijgermuggen zich zal voortzetten, met de verwachting dat er volgend jaar opnieuw veel nieuwe locaties zullen bijkomen. Het is belangrijk dat we hun vestiging en verspreiding zo lang mogelijk uitstellen en ons voorbereiden op de toekomst.”

De belangrijke rol van burgers

Burgers hebben duidelijk bijgedragen aan de ontdekking van nieuwe locaties: “Tussen mei en oktober 2023 hebben we uit 600 fotomeldingen van burgers 27 tijgermuggen geïdentificeerd” zegt  Javiera Rebolledo, epidemioloog bij Sciensano. "De positieve meldingen waren verspreid over 18 locaties, waarvan 15 nieuwe ten opzichte van 2022. Tijdens de veldinspecties ter plaatse kon de aanwezigheid van de tijgermug op de meeste locaties bevestigd worden. Dit wil echter niet zeggen dat de tijgermug niet aanwezig is op de andere locaties waar we ze niet hebben gevonden. Extra alertheid op deze locaties zal nodig zijn tijdens het komende tijgermuggenseizoen.”

Het ITG en Sciensano roepen op tot actie om de vestiging en verspreiding van de tijgermug in België te vertragen en zo dus ook het risico op lokale overdracht van potentieel ernstige ziekten zoveel mogelijk te verkleinen. De actieve bijdrage van de burgers is daarbij van vitaal belang. Tijdens de winter kunnen burgers helpen door regentonnen, bloempotten en dakgoten grondig schoon te maken om eitjes die aan de zijkanten kleven te verwijderen. Vanaf mei, bij de start van het muggenseizoen, is het ook cruciaal om stilstaand water van terrassen en tuinen regelmatig te verwijderen. Dit zijn namelijk broedplaatsen van de tijgermug. Tot slot, blijven Sciensano en het ITG burgers aanmoedigen om vanaf mei potentiële tijgermuggen te melden via de MuggenSurveillance website en app (beschikbaar voor Android  en Apple).

Het MEMO+-project is een samenwerking tussen Sciensano, het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG), en de Barcoding Facility for Organisms and Tissues of Policy Concern (BopCo op het Instituut voor Natuurwetenschappen, en het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika)) die instaat voor de moleculaire identificatie van exotische steekmuggen. Het project wordt gefinancierd door de federale en regionale overheden en de gefedereerde entiteiten Leefmilieu en Gezondheid via het Nationaal Actieplan Leefmilieu-Gezondheid (NEHAP).