Tempo verstedelijking bedreigt kraamzorg in Afrika

In veel Afrikaanse landen stijgt het aantal geboortes in gezondheidsinstellingen, toch is de moedersterfte nog hoog. Want ondanks dat meer vrouwen kraamzorg krijgen, is de kwaliteit ervan vaak nog ondermaats. Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen onderzochten hoe bijna 20.000 vrouwen uit 22 grote Afrikaanse steden gebruik maakten van kraamzorg. Cotonou en Accra presteerden het beste, Nairobi en Ndjamena het slechtste.

Tegen 2050 woont twee derde van de wereldbevolking in steden. De omvang en snelheid van de verstedelijking vormt een uitdaging voor de gezondheidszorg, ook die voor moeders en hun pasgeborenen. Aan dit tempo liggen we namelijk niet op schema om de wereldwijde moedersterfte tegen 2030 terug te dringen. Als we de overlevingskansen en het welzijn van moeders willen vergroten, moeten we de hiaten in de kraamzorg in snel verstedelijkende contexten aanpakken. Daarom bestudeerden onderzoekers van het ITG de kraamzorg in de grootste Afrikaanse steden. Samen met coauteurs uit negen van de bestudeerde steden, categoriseerden ze voor het eerst de steden volgens dienstverlening en zorginhoud. De onderzoekers keken naar 17 verschillende elementen vanaf de zwangerschap tot de bevalling en de postnatale periode. Ze bestudeerden de toegankelijkheid en het gebruik van de zorg, of vrouwen prenatale zorg kregen, of ze bevielen in een zorginstelling en ook wat er tijdens deze interacties gebeurde. Werd bijvoorbeeld hun bloeddruk gemeten en werden ze na de bevalling onderzocht?

“Ik was verbaasd dat de prestaties van Guinee achterlopen. Langs de ene kant, spelen epidemieën zoals Ebola, COVID-19 en de mazelen hierin een rol. Langs de andere kant, heeft mijn land zoveel geïnvesteerd in het gezondheidssysteem, dat ik betere cijfers verwachtte”, zegt dr. Alexandre Delamou, hoofddocent volksgezondheid en directeur van het Africa Centre of Excellence for Prevention and Control of Transmissible Diseases (CEA-PCMT) van de Gamal Abdel Nasser Universiteit van Conakry, Guinee. “Gezien de snelle verstedelijking moeten we blijven investeren in kraamzorg. Onze samenwerking met het ITG in het kader van het programma voor capaciteitsbouw met de Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire hulp (DGD), is daar een goed voorbeeld van”, voegt hij er aan toe.

Opmerkelijke verschillen tussen steden

Uit de resultaten blijkt dat enkele steden ook goed presteren. Op deze plaatsen hebben de meeste vrouwen toegang tot de gezondheidszorg en krijgen ze die ook snel. Zoals Cotonou in Benin en Accra in Ghana, die er relatief goed in slagen om de diensten te overbruggen en de lacunes tot een minimum te beperken. De meeste steden vertonen echter inconsistente niveaus. Vrouwen krijgen prenatale zorg maar niet altijd alle belangrijke ingrepen, of bevallen in gezondheidsinstellingen maar worden er te snel ontslagen om goed te worden onderzocht op complicaties.

Dr. Aduragbemi Banke-Thomas hoofddocent volksgezondheid aan de University of Greenwich en een van de coauteurs van de paper, zegt: “Deze analyse is de eerste in zijn soort en levert zeer nuttig bewijsmateriaal om de steden vooruit te helpen. Dankzij de vergelijkende aanpak kunnen we de modelsteden verder bevragen om van hen te leren en de gezondheidssystemen te herstructureren.” Banke-Thomas bestudeert al jarenlang maternale gezondheid in Lagos, Nigeria. Hij voegt er nog aan toe dat de stad altijd al bekend stond voor het grote aantal bevallingen in privéklinieken. “Deze studie bewijst dat Lagos een uitschieter is binnen de grote steden.” In tegenstelling tot Kampala, waar een groot aantal vrouwen in openbare zorginstellingen bevalt. Catherina Birabwa is doctoraatstudent aan het ITG en bestudeert maternale gezondheid in Kampala. Ze zegt dat de Oegandese overheid de ziektelast wil verminderen door zich te richten op stedelijke kraamzorg. “Kampala scoort goed op de omvang en de verstrekking van bevallings- en postnatale zorg, maar niet op de zorg voor zwangere vrouwen. Dankzij deze nieuwe informatie kan de stad zijn inspanningen verbeteren.”

Lees de volledige studie in BMJ Global Health.