Het verhaal van de zussen Clevers

We bevinden ons in de jaren ‘20, aan de École de Médecine Tropicale in Brussel, de voorloper van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen. In die tijd lag de toekomst van meisjes grotendeels vast: trouwen, kinderen krijgen en het huishouden doen. Hogere studies waren uitzonderlijk voor vrouwen, ondanks het feit dat al veertig jaar eerder, in 1880, de eerste vrouw aan een Belgische universiteit werd toegelaten. Pas in de jaren ‘60 werd studeren voor vrouwen echt gangbaar. Maar in de jaren ‘20 betekende het kiezen voor een carrière in de geneeskunde dat je op tegenstand stuitte.

Toch verschenen vanaf 1922 niet één, maar twee vrouwen die zich daar niet door zouden laten tegenhouden. Jeanne en Marguerite Clevers – zussen, artsen, wetenschappers. 

Zussen Clevers effenden de weg

De zussen Clevers groeiden op in een gezin van zeven en kozen voor een ongewone toekomst. Na hun geneeskundestudies aan de Rijksuniversiteit Gent begonnen ze als assistenten in de fysiologie. Een bijzondere prestatie, want vrouwen werden nauwelijks toegelaten in deze functies – en als ze dat wel werden, kregen ze minder betaald dan hun mannelijke collega’s.

Maar Jeanne en Marguerite lieten zich niet tegenhouden. Jeanne werd in 1922 de eerste Belgische vrouw die afstudeerde als tropenarts aan het toenmalige ITG. Marguerite volgde in 1925 en werd primus van haar klas – een klas die verder enkel uit mannen bestond.

Ook na hun studies bleven ze excelleren. Ze vertrokken naar Stanleyville (het huidige Kisangani, in de DR Congo), waar ze werkten in het Provinciale Laboratorium. Jeanne werd hoofd van het laboratorium, Marguerite richtte zich op wetenschappelijk onderzoek. In 1927 publiceerde Marguerite een studie over malaria en tuberculose bij schoolkinderen. Haar werk bleef niet onopgemerkt: in 1929 ontving ze de prestigieuze ‘Etoile d’Honneur’, een officiële erkenning voor haar verdiensten. 

Een blijvende erfenis

De zussen Clevers waren niet alleen briljante wetenschappers, ze waren ook rolmodellen. Hun werk opende deuren voor generaties vrouwelijke artsen en onderzoekers na hen.

Vandaag, op Internationale Vrouwendag, eren we hun vastberadenheid. Hun verhaal is er een van moed, intellect en het doorbreken van grenzen. Honderd jaar geleden zetten zij hun eerste stappen op een pad dat vandaag nog steeds door velen wordt bewandeld. 

Want vrouwen horen thuis in de wetenschap. En in de geschiedenisboeken.

Hoewel de zusters Clevers veel vooruitgang boekten op het gebied van de emancipatie van vrouwen, maakten ze deel uit van het systeem dat gruwelijke daden pleegde in wat nu de Democratische Republiek Congo is. Lees hoe het ITG vandaag de dag aankijkt tegen zijn koloniale verleden.