Sancties en het recht op gezondheid in post-Assad-Syrië

Hoewel het regime van Assad in Syrië is gevallen, blijven de economische sancties die tijdens zijn bewind zijn opgelegd grotendeels van kracht. Deze maatregelen verwoesten nog steeds het leven van gewone burgers. In een recent artikel in The Lancet benadrukken onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen de dringende noodzaak om deze sancties te herzien vanwege hun impact op gezondheidssystemen en essentiële diensten.

Dr. Saleh Aljadeeah, apotheker en onderzoeker aan de Dienst Geneesmiddelen en Gezondheid van het ITG, zag de verlammende effecten van de sancties tijdens zijn werk aan de toegang tot geneesmiddelen in Noord-Syrië. Voor de oorlog produceerde Syrië 90% van de medicijnen zelf. Maar door sancties zijn de toeleveringsketens ernstig verstoord, waardoor essentiële grondstoffen het land niet in konden. Hierdoor zijn Syriërs afhankelijk geworden van geïmporteerde medicijnen van inferieure kwaliteit – minder effectief, duurder en soms zelfs riskanter.

Daarnaast hebben de sancties ook de overdracht van kennis belemmerd. “Zorgprofessionals konden niet naar het buitenland voor essentiële training, wat heeft geleid tot  gaten in de expertise – een onmisbare pijler voor de wederopbouw van het gezondheidssysteem,” legt Aljadeeah uit.

Sancties onder de loep

Het idee dat sancties geen effect hebben op burgers is steeds moeilijker te verdedigen. Na de aardbeving in 2023 leidde een tijdelijke opheffing van sancties tot een instroom van geld en hulp, een duidelijke aanwijzing dat deze maatregelen directe gevolgen hebben voor de levens van burgers.

“Sancties zijn bedoeld als politiek drukmiddel, maar ze mogen nooit ten koste gaan van burgerlevens,” benadrukt Aljadeeah. “We moeten een balans vinden: druk uitoefenen op repressieve regimes, maar tegelijkertijd zorgen voor toegang tot basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg. Syrië biedt nu een unieke kans om het ontwerp en de uitvoering van sancties te herzien.”

Oproep tot herziening

In hun artikel in The Lancet roepen de onderzoekers op tot een wereldwijd debat over het ontwerp van sancties. De focus moet liggen op het minimaliseren van schade voor de bevolking, met prioriteit voor menselijkheid en het recht op gezondheid. Syrië, dat zich op een politiek kruispunt bevindt, kan een voorbeeld worden voor hoe sancties ontworpen kunnen worden om burgers te beschermen en regimes verantwoordelijk te houden.

“Dit gaat niet alleen over Syrië,” concludeert Aljadeeah, “maar over het scheppen van een precedent voor hoe we wereldwijd omgaan met mensenrechten en gezondheid in conflictgebieden.”