Sluimerende parasieten

Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen, België (ITG) en het Instituut voor Tropische Geneeskunde Alexander von Humboldt in Lima, Peru (IAvHL) stelden in een artikel dat vorige week in PLOS-One verscheen, dat leishmaniaparasieten lange tijd sluimerend kunnen overleven. De aanwezigheid van deze 'slapende beestjes' is een belangrijke ontdekking, met mogelijk een grote invloed op de werkzaamheid van de behandeling en de eliminatie van deze ziekte. Leishmaniasis is een van de 17 verwaarloosde tropische ziekten die wereldwijd vooral de armsten treft. Elk jaar worden ongeveer twee miljoen nieuwe gevallen gedetecteerd en sterven 50.000 mensen eraan. Leishmaniasis komt vooral voor in Latijns-Amerika, Oost-Afrika en het Indische subcontinent, maar circuleert ook in Europa. De verschillende soorten leishmaniaparasieten worden overgedragen op de mens door een beet van de zandvlieg.

Er zijn zeer weinig medicijnen tegen deze dodelijke en verminkende ziekte en verscheidene ervan verliezen of hebben hun werkzaamheid verloren. "We zien steeds meer gevallen van behandelings-falen. We weten dat dit niet altijd te wijten is aan resistentie tegen medicijnen maar dat de verklaring elders moet gezocht worden," zegt prof. Jorge Arevalo. hoofd van het Laboratorium Cel en Moleculaire Biologie van Trypanosomatiden van het IAvHL. Moleculaire parasitoloog Marlene Jara, Peruaans doctoraatsstudente met een beurs van het Ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking, werkzaam bij ITG en IavHL, heeft mogelijk een verklaring gevonden: "De studie, die van start ging na initiële studies van het IAvHL, heeft aangetoond dat de parasiet in staat is in een diepe “zogenaamde winterslaap” te gaan,  waardoor hij onzichtbaar wordt voor de medicatie en het immuunsysteem."

Dit verschijnsel is niet ongewoon en wordt ook waargenomen bij andere besmettelijke ziekten: zoals bij de pathogenen die malaria of tbc veroorzaken. Misschien is er nood aan specifieke geneesmiddelen om zowel actieve als sluimerstadia van de ziekte te behandelen.

Leishmaniasis kan zich op drie verschillende manieren presenteren: cutaan, mucocutaan of visceraal. De PLOS One studie beschrijft mucocutane leishmaniasis (MCL), een ziekte die in Peru reeds vóór de Inca-periode bekend was. De aandoening begint vaak als een goedaardig huidletsel dat, met of zonder behandeling, verdwijnt en zich jaren later opnieuw als MCL manifesteert, met ontsierende gezichtsletsels en sociaal stigma als gevolg. Waarschijnlijk ontwaken de sluimerende parasieten en zijn zij verantwoordelijk zijn voor een heropflakkering van de ziekte.

Meer dan 90% van de MCL-gevallen komen voor in Bolivië, Brazilië, Peru en Ethiopië en een groot aantal van deze patiënten kan zich geen kwalitatieve medische zorg veroorloven.

"Sluimerende parasieten vormen mogelijk ook een grote bedreiging voor bestrijdingsprogramma's, waarmee zieke mensen geïdentificeerd en behandeld worden. De inactieve parasieten bij gezonde personen zijn moeilijker te detecteren. Zo kunnen eliminatieprogramma’s in gevaar komen. Daarom moeten we ons nog meer inspannen om dit fenomeen te begrijpen en te bestrijden," voegt prof. Jean-Claude Dujardin, hoofd biomedische wetenschappen van het ITG, hieraan toe.

We moeten zorgen dat we de parasiet niet over het hoofd zien ... ook niet wanneer hij sluimert.

Link naar het artikel: Macromolecular biosynthetic parameters and metabolic profile in different life stages of Leishmania braziliensis: Amastigotes as a functionally less active stage