25 april 2025 Impactverhalen

"Ik besefte dat ik niet zoveel mensen kon helpen als ik wilde door achter een bureau in een ziekenhuis te zitten"

Interview met dr. Moïse Saa Denah Tenkiano, Romain De Cock-beurshouder in 2024-2025

Legacy funding in de praktijk: maak kennis met dr. Moïse Saa Denah Tenkiano, arts, Health Program Manager en Romain De Cock-beursstudent bij ITG. Na Utibe-Abasi Dominic Edet (Nigeria) en dr. Miora Henintsoa Rajaonarivony (Madagaskar) is Moïse de derde student op rij die een beurs ontvangt, gefinancierd door wijlen Firmin De Waele, als eerbetoon aan de toewijding van de familie De Cock aan de wereldgezondheid.

Dr. Moïse Tenkiano

Goedemiddag, Moïse, fijn dat je er bent. Je bent momenteel ingeschreven als postdoctoraal masterstudent in het Master of Public Health (MPH)-programma aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Wat was je drijfveer om arts te worden? Wat motiveerde je om je te specialiseren in tropische geneeskunde?

MOÏSE Ik ben afgestudeerd als arts in Guinee, Conakry, mijn geboorteplaats. Al vroeg in mijn carrière realiseerde ik me dat ik niet zoveel mensen kon helpen als ik wilde door alleen maar achter een bureau in een ziekenhuis te zitten. Nadat ik een tijd als arts in een ziekenhuis had gewerkt, besloot ik een nieuwe richting in te slaan en te kiezen voor een carrière in de volksgezondheid.

Toen ebola in 2014 ons land trof, riep het ministerie van Volksgezondheid alle artsen op om de strijd tegen de ziekte aan te gaan. Ik werd gerekruteerd door Helen Keller International, een internationale ngo gevestigd in de VS, en opgeleid door de WHO tot gecertificeerd trainer in infectiepreventie en -bestrijding (IPC) in de context van ebola. Ik trainde zorgprofessionals in IPC en ebolasurveillance in Hoog-Guinee. Gelukkig waren er in die regio weinig ebolagevallen.

Mijn betrokkenheid bij de uitbraak leidde ertoe dat ik in 2016 aan de slag ging bij het programma voor verwaarloosde tropische ziekten, als programma-assistent bij Helen Keller International. In deze functie kreeg ik de kans om naar afgelegen gebieden te reizen en mensen te ontmoeten met ernstige gezondheidsproblemen, vaak veroorzaakt door infectieziekten zoals trachoom, dat tot blindheid kan leiden. Deze ervaring heeft me diep geraakt, omdat ik van dichtbij het lijden zag van patiënten met oogziekten zoals trachoom.

Tijdens mijn werk bij Helen Keller International realiseerde ik me snel dat ik mijn kerncompetenties op het gebied van internationale samenwerking en humanitaire hulp moest verbeteren om een bredere impact te hebben en op te komen voor degenen die achterblijven. Daarom volgde ik een master in internationale samenwerking en humanitaire hulp aan het Kalu-instituut in Spanje. In november 2020 werd ik benaderd door Sightsavers, een internationale ngo gevestigd in het VK, om hun team te versterken als programmacoördinator. Ik accepteerde het aanbod en werkte enkele jaren met hen samen.

Trots kan ik zeggen dat er, samen met Sightsavers en onder mijn coördinatie, ondertussen meer dan 2.500 trachoomoperaties in Guinee zijn uitgevoerd, waardoor het land de ziekte als volksgezondheidsprobleem heeft geëlimineerd. Ik ben blij dat ik mijn land in deze strijd heb kunnen dienen. Naar verwachting zal Guinee eind 2025 trachoomvrij zijn, met nog slechts enkele geïsoleerde gevallen. Natuurlijk is dit succes ook te danken aan politieke betrokkenheid en investeringen in nationale gezondheidsprogramma's, maar ik ben er persoonlijk erg trots op dat ik een centrale rol heb gespeeld.

Een succesvolle trachoomoperatie bij een albino, een groep die in mijn land erg gestigmatiseerd wordt, leidde tot een doorbraak, nadat het verhaal door Sightsavers werd gepubliceerd op NTD-dag in januari 2022.

In 2023 ontving ik een certificaat van erkenning voor mijn succesvolle implementatie van het trachoomprogramma in Guinee. Als kers op de taart voltooide ik een opleiding in essentieel projectmanagement aan de George Washington University in de Verenigde Staten. Ik heb vier jaar bij Sightsavers gewerkt voordat ik besloot om verder te studeren aan het ITG.

Trachoom

Trachoom, veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis, is wereldwijd de belangrijkste infectieuze oorzaak van blindheid.
Meer dan 100 miljoen mensen leven in gebieden waar trachoom endemisch is, met kinderen in Afrika als de meest getroffen groep.
De eliminatie-inspanningen worden geleid door de door de WHO goedgekeurde SAFE-strategie: chirurgie, antibiotica, gezichtsreiniging en verbetering van de leefomgeving.
Dankzij de aanhoudende inzet van de overheid, partners en lokale gemeenschappen leven nu meer dan 6 miljoen Guinezen in gebieden waar trachoom niet langer als een volksgezondheidsprobleem wordt beschouwd.

Dr. Romain De Cock

Dr. Romain De Cock stond bekend om zijn toewijding aan chirurgie en internationale gezondheid. Er lijken veel parallellen te zijn tussen u en dr. De Cock. Wat denkt u daarvan?

MOÏSE Eigenlijk was het mijn vader die wilde dat ik chirurg werd. Het was zijn droom om mij dit beroep te zien uitoefenen. Hij had veel respect voor artsen en veel vertrouwen in hen. Ik ben geneeskunde gaan studeren, maar had mijn echte wake-up call toen ik Conakry verliet om medische ingrepen uit te voeren in afgelegen gebieden. Daar reageerden de mensen heel sceptisch tegenover deze behandelingen. Ik moest nieuwe vaardigheden ontwikkelen om hen te overtuigen een operatie te accepteren. Het was een uitdagende, maar ongelooflijk lonende ervaring. Ik kan niet beschrijven hoe het voelt om de impact van een succesvolle behandeling te zien en de welgemeende "dank je wel” van een patiënt horen. Het heeft mijn roeping opnieuw bevestigd.

Als ontvanger van de Romain De Cock-studiebeurs, hoe heeft deze kans uw academische en professionele traject beïnvloed?

MOÏSE Naar het ITG komen is meer dan een droom die uitkomt: het is een waar geschenk! Ik had me aangemeld voor verschillende programma's en was zelfs toegelaten tot drie verschillende instellingen in Europa. Maar toen ik mijn toelatingsbrief van het ITG ontving, hebben mijn familie en ik de hele dag feest gevierd, want het liefst ging ik naar het ITG. Ik heb de andere aanbiedingen zonder aarzelen afgewezen. Mijn uiteindelijke doel is om de mensheid te dienen, maar eerst en vooral mijn land (lacht)!

Dr. Moïse Tenkiano

Waarom heb je voor het ITG gekozen?

MOÏSE Het gemeenschapsgevoel onder de MPH-fellows en het diepgaande begrip van de professoren van de Afrikaanse context. Antwerpen is een deel van Afrika! De meeste van onze casestudies gaan over Afrikaanse situaties en beslaan het hele spectrum aan volksgezondheidsuitdagingen waarmee we geconfronteerd worden. De professoren leren je omgaan met de realiteit, reiken je de juiste vaardigheden aan en bereiden je voor om de mensheid te dienen als wetenschapper en professioneel volksgezondheidsspecialist.

Kan u iets meer vertellen over uw huidig onderzoek aan het ITG? Welke specifieke gezondheidsuitdagingen houden u bezig en wat hoopt u te bereiken?

MOÏSE Mijn onderzoek richt zich op de acceptatie van medische ingrepen bij vrouwen. Ik heb duidelijke verschillen waargenomen in de bereidheid tot trachoomchirurgie: vrouwelijke patiënten stemmen minder vaak in met een behandeling. Ik wil de barrières identificeren die vrouwen ervan weerhouden zich te laten opereren. In mijn land dragen vrouwen de verantwoordelijkheid voor de zorg voor hun gezin, en stellen ze hun sociale verplichtingen vaak boven hun eigen gezondheid. Dit zorgt voor kwantitatieve verschillen, maar mijn focus ligt vooral op de kwalitatieve aspecten van dit probleem.

(Moïse laat een video zien) Hier zie je een vrouw die een behandeling weigert. Om haar te overtuigen, moesten we haar dorp bezoeken en met de mannen in de gemeenschap praten. Vrouwen in mijn land hebben een diep plichtsgevoel tegenover hun familie, zelfs als dat ten koste gaat van hun eigen welzijn.

Hoe draagt uw onderzoek bij aan de gezondheidszorg in uw eigen land? Wat zijn uw professionele doelen na uw studies?

MOÏSE Door mijn studies en beroep kan ik een actieve rol spelen op het Afrikaanse continent, en dat is precies wat ik wil doen. Ik sta open voor internationale projecten, in Afrika of daarbuiten, overal waar ik de meeste impact kan hebben.

Kan u vertellen welke uitdagingen u bent tegengekomen tijdens uw studie, en hoe u deze hebt overwonnen?

MOÏSE Mijn gezin achterlaten was het moeilijkst. Ik heb twee jonge dochters en ik zit soms uren met ze aan de telefoon. Ze stellen altijd dezelfde vraag: “Papa, où es-tu ?" En natuurlijk was het ook lastig om me aan het weer aan te passen, maar daar ben ik intussen aan gewend geraakt!

Welk advies zou u geven aan ambitieuze studenten uit lage- of middeninkomenslanden die tropische geneeskunde willen studeren?

MOÏSE Wees consequent, stel duidelijke doelen, werk hard en ga ervoor. Droom niet alleen, maar maak een grondig plan. Ook talenkennis is cruciaal. Zelf ben ik naar Ghana gegaan om mijn Engels te verbeteren. Mijn vrouw, een milieudeskundige, volgde daar een opleiding, en ik wilde haar Engelse vaardigheden bijhouden!

Nog een laatste gedachte?

MOÏSE Ja, heel veel dank aan mijn professoren aan het ITG, mijn medestudenten die mijn vrienden zijn geworden, mijn familie en de families De Cock/De Waele, die dankzij hun vrijgevigheid deze beurs mogelijk hebben gemaakt. Het mooiste dat ik hen kan zeggen, is een welgemeend “dank je wel”.

Romain De Cock-studiebeurzen

Ter ere van de nalatenschap van dr. Romain De Cock lanceerden we de Romain De Cock-studiebeurs. Deze wordt jaarlijks toegekend aan een student uit een laag- of middeninkomensland om een masteropleiding aan het ITG te volgen.

Lees meer

Meer weten over Moïse?

Moïse publiceerde onlangs 'L'ombre de l'espoir' bij L'Harmattan Editions. Je kan zijn boek bestellen op fnac.be.

Dr. Kevin M. De Cock

Statement van Kevin M. De Cock

Het was heel fijn dit interview met dr. Moïse Tenkiano te lezen, wiens carrière en aspiraties nauw aansluiten bij de visie van de Romain De Cock-studiebeurs. Mijn vader (RDC) was een algemeen chirurg van de oude school, wat betekende dat hij alle aspecten van chirurgie beoefende, met uitzondering van wellicht hart- en neurochirurgie. Hij was toegewijd aan zijn werk in Vlaanderen, maar erkende ook het belang van internationale samenwerking en kennisuitwisseling.

We konden de beurs in het leven roepen dankzij de genereuze steun van Firmin DeWaele, een neef. Door de evolutie van de mondiale gezondheidszorg in de voorbije decennia werd duidelijk dat klinische diensten een integraal deel vormen van de ambitie om “gezondheid voor iedereen” en universele gezondheidszorg te realiseren. De studiebeurs bouwt hierop voort en slaat een brug tussen volksgezondheid en zorgverlening. Chirurgische zorg, breed gedefinieerd en variërend van anesthesie tot oogheelkunde, verloskunde, infectiepreventie en -bestrijding, antimicrobiële resistentie en meer, kreeg historisch minder aandacht dan de programma's rond grote infectieziekten waaraan ik zelf heb gewerkt.

Het interview met Moïse raakt precies aan alle fundamenten van de beurs. Hij heeft zijn expertise bewezen in zijn veldwerk onder uitdagende omstandigheden, met reële gezondheidsproblemen. Die ervaring is van onschatbare waarde en vormt een stevige basis om het meeste te halen uit zijn tijd aan het ITG.

Ik wens Moïse veel succes bij zijn toekomstige activiteiten en zijn literaire projecten. Ik ben onder de indruk dat hij een roman heeft gepubliceerd! Veel succes, Moïse, en ik hoop dat je je dochters snel weer zult zien!

Kevin M. De Cock
MD, FRCP (UK), DTM&H