Een jaar mpox: van het Afrikaanse woud naar de stad

Op 19 mei 2022 identificeerden we de eerste Belgische patiënt. Met uiteindelijk meer dan 790 bevestigde gevallen, trof de epidemie ons land bijzonder hard. Dankzij onze grote hiv- en soa-kliniek en expertise in tropische virussen speelde het ITG een cruciale rol bij het beheer van de uitbraak. We informeerde personen die mogelijk waren blootgesteld aan het virus of verdachte symptomen vertoonden. We boden begeleiding en raadden hun aan om zich zo snel mogelijk te laten testen. Bovendien gaven we persoonlijke begeleiding en advies aan zij die positief testten. “Omdat onze collega’s in de DRC al rond mpox werkten, konden we in het Klinisch Referentielaboratorium in sneltempo een diagnostische PCR-test implementeren,” zegt moleculair bioloog dr. Jasmine Coppens.

Om de verspreiding van het virus tegen te gaan en de nieuwe vaccinatiecampagne te versnellen, deelden onze artsen hun expertise in de techniek van intradermale vaccinatie met andere hiv-centra. Dankzij deze techniek konden zij hun vaccinvoorraad optimaal gebruiken en meer mensen in gevaar helpen. “Gezien we microdosisen toedienden, konden we 2,5 meer personen die risico liepen, preventief vaccineren. Hierdoor maakten we enorme sprongen vooruit in vergelijking met de eerste fase van de uitbraak”, zegt dr. Patrick Soentjens, hoofd van de ITG-reiskliniek. “Op 22 november had België voldoende vaccinvoorraden en vaccineerden we gewoon weer via de normale methode.”

Mpox verdrong al snel het coronavirus in de media als nieuwe infectieuze bedreiging en de sociale media werden overspoeld door een stroom van haatberichten tegen homomannen. Onze artsen en onderzoekers veroordeelden in De Morgen de stigmatisering van de homogemeenschap. In dit geval waren zij een van de eerste slachtoffers, maar het valt niet te voorspellen waar een volgend virus zal toeslaan. Hiv-onderzoek leert ons dat als we de getroffen gemeenschap betrekken, dit respectvolle en effectieve communicatie over nieuwe inzichten garandeert. De gemeenschap is niet het probleem, maar is juist de eerste stap naar de oplossing.  

Momenteel bekijkt de mpox-studiegroep de hypothese dat de plotse daling van de besmettingen werd ingezet door netwerkimmuniteit. Dit wil zeggen dat de uitbraak uitdoofde omdat besmette mannen met veel wisselende seksuele partners immuun werden  of omdat ze tijdelijk geen seksueel contact hadden en de verbindingsschakels in het seksueel netwerk wegvielen.

“We werken op dit ogenblik aan serologische en modelstudies om vast te stellen of deze hypothese klopt,” zegt dr. Christophe Van Dijck. “In de tussentijd moeten we ons ervan bewust zijn dat toekomstige uitbraken van mpox kunnen optreden als de netwerkimmuniteit wordt verstoord, bijvoorbeeld door afnemende immuniteit van geïnfecteerde of gevaccineerde personen of wanneer voorheen niet-geïnfecteerde leden van het seksuele netwerk seksueel actiever worden.”

Deze uitbraak is niet de eerste in zijn soort en zal helaas ook niet de laatste zijn. Globalisering, klimaatopwarming, verlies van biodiversiteit en verstedelijking hebben onze kwetsbaarheid voor infectieziekten vergroot. Om deze uitdagingen adequaat aan te pakken, moeten we ons voorbereiden en blijven investeren in onderzoek naar infectieziekten. Op die manier kunnen we ons beter wapenen tegen toekomstige uitbraken en de volksgezondheid wereldwijd beschermen.